Autosan H9-21

Prace nad stworzeniem następcy przestarzałego już w momencie produkcji, modelu San H100 pojęto u schyłku lat 60. Nowy autobus miał być nieco dłuższy od Sana i posiadać silnik umieszczony z tyłu.

W 1967r. SFA nawiązała współpracę z jugosłowiańską firmą „Karoserija – 11 Oktomvri” ze Skopje, na mocy której wyprodukowano serię 15 prototypów autobusu Sanos A9 w wersji międzymiastowej i miejskiej. Autobus ten miał długość ok. 9 metrów i mógł pomieścić 38 pasażerów. Jego nadwozie miało ramową konstrukcję połączoną z kratownicowym szkieletem nadwozia. Zastosowano w nim umieszczony został wzdłużnie, za tylną osią 125-konny silnik wysokoprężny, produkowany w Andrychowie na licencji brytyjskiego Leylanda. Od 1969r. miał być wprowadzony do seryjnej produkcji, tak się jednak nie stało, gdyż w 1968r. jednocześnie zaczęto opracowywać własny projekt autobusu o podobnej do Sanosa, konstrukcji – był to Sanok 09. W niedługim czasie zrezygnowano z produkcji Sanosa A9 na rzecz polskiej konstrukcji.

Prototypowy Sanok 09 przeszedł kolejne modernizacje – konstrukcja została wydłużona o 105 mm (do 9300 mm), co umożliwiło przewożenie 36+2 osoby na miejscach siedzących oraz 10 na miejscach stojących. Silnik Leylanda zastąpiono andrychowską wysokoprężną jednostką napędową typu 6c107 o mocy 138 KM, lub opcjonalnie mocniejszą starachowicką – typu 359 o mocy 150 KM. Sylwetka autobusu otrzymała charakterystyczne załamanie w przedniej części dachu. Nad oknami zamontowano dodatkowe okna, co znacząco poprawiło widoczność pasażerom w stosunku do starszych autobusów. Tak zmodernizowana konstrukcja została oznaczona symbolem H9 i stała się pierwszym autobusem spod szyldu nowej marki – Autosan.

Do 1973r. zbudowano wiele prototypów serii H9, jak i dłużone do 11 i 12 metrów prototypy oznaczone odpowiednio typem: H11 i H12. Nie trafiły one jednak do seryjnej produkcji. W czwartym kwartale 1973r. Autosan H9 trafił do seryjnej produkcji w wersjach: H9-03, oraz H9-15. W 1975r. dołączyły do nich także dwie miejskie wersje H9-33 i H9-35, które – zwłaszcza H9-35, na długo zagościły w mniejszych ośrodkach miejskich, obsługując tamtejszą komunikację zbiorową. W kolejnych latach pojawiło się jeszcze kilka prototypów serii H9.

Autosan H9-21Autosan H9-21Autosan H9-21Autosan H9-21

W 1980r. uruchomiono produkcję międzymiastowej wersji – H9-21. Jej konstrukcja została wydłużona do 10 000 mm i podwyższona do 3150 mm. Zwiększono także rozstaw osi o 700 mm. Nowy autobus mógł przewieść 51 pasażerów, w tym 39 na miejscach siedzących. W stosunku do poprzednio produkowanych wersji tego modelu, przeprowadzono wiele drobnych zmian. Zastosowano w nim zmodernizowany silnik typu 6CT107/A3 w którym zastosowano turbosprężarkę, dzięki której moc wzrosła do 150 KM. Równolegle wprowadzono także wersję H9-20, która przystosowana była do przewozu 41 pasażerów. Autobusy te dzięki prostej konstrukcji, na stałe wpisały się w polski krajobraz i na długo zagościły we flocie większości państwowych przedsiębiorstw komunikacji samochodowej.

Następcą modelu H9 miał być model H10, jednak z uwagi na ogromny popyt na średniej wielkości autobusy spowodował, że oba modele występowały równocześnie w ofercie sanockiej fabryki. W 2000r. model H9 przeszedł głęboką modernizację, w skutek której długość autobusu zmniejszono do długości Sanoka 09 i pierwszych odmian modelu H9. Nowy model otrzymał oznaczenie A0909L Tramp. Mimo tego, w 2006r. wznowiono produkcję modelu H9-21, który otrzymał elementy nadwozia zapożyczone z “Trampa”. Model o oznaczeniu H9-21/A09 produkowano przez kilka miesięcy, po czym wycofano go z oferty.

Autosan H9-21 PKS Ostrów WielkopolskiAutosan H9-21 PKS WołówAutosan H9-21 PKS WołówAutosan H9-21 Polbus-PKS Wrocław

Autobusy Autosan H9-21 po dziś dzień można spotkać w wielu przedsiębiorstwach PKS w całej Polsce, oraz u części prywatnych przewoźników. Wielu kierowców wykupiło te pojazdy z macierzystych firm transportowych i wykonywało nimi przewozy na zlecenie zakładów pracy, lub jako podwykonawcy PKS-ów. W 1996-2007 autobusy tego typu należące do Państwowego Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej we Wrocławiu – a później Polbusu-PKS Wrocław, obsługiwały linię 419 z Dworca PKS przy ul. Suchej do osiedla Żar. Polbus-PKS, dla zaoszczędzenia kosztów łączył to zadanie przewozowe z kursami liniowymi do Środy Śląskiej a o obsługiwanej linii informowała jedynie tablica z numerem 419 wystawiona za przednią i tylną szybą pojazdu. Autobusy te nie były wyposażone w kasowniki, więc bilety na przejazd można było zakupić jedynie u kierowcy, lub – po okazaniu kierowcy ważnego biletu okresowego, bądź imiennego na wszystkie linie komunikacji miejskiej.

Zobacz zdjęcia autobusów w Fotogalerii Transportnews

Producent Sanocka Fabryka Autobusów / Autosan S.A.
Premiera 1976 (Autosan H9/I), 1980 (Autosan H9-21)
Podobne Autosan A0909L Tramp, Autosan H10-10, Mercedes-Benz O302, Jelcz L100
Pokrewne Autosan H9-20, Autosan H9-35, Autosan A0909L Tramp, Autosan Lider 9
Typ autobusu Międzymiastowy klasy MIDI
Długość 10000 mm
Szerokość 2500 mm
Wysokość 3150 mm
Masa własna 8400 kg
Masa całkowita 12500 kg
Układ drzwi 1-0-1
Liczba drzwi 2
Wysokość podłogi w 1 drzwiach 980 mm
Wysokość podłogi w 2 drzwiach 980 mm
Ilość miejsc ogółem 51
Ilość miejsc siedzących 39
Silnik Andoria 6cT T107
Moc 150 KM
Skrzynia biegów FPS S5-45
Ilość biegów 5
Typ Manualna
Drzwi Ręcznie otwierane na zewnątrz
wrocławskie forum komunikacyjne

twitter