Konstal N / 4N
Konstal N to pierwszy tramwaj produkowany po II wojnie światowej w Polsce. Powstał w odpowiedzi na niedobór taboru tramwajowego z którymi borykało się wiele polskich miast. Tramwaje te charakteryzowały się prostą konstrukcją, opartą na bazie niemieckiego tramwaju wojennego, tzw. Kriegsstrassenbahnwagen (KSW), który był zaprojektowany był jako wagon o możliwie nieskomplikowanej konstrukcji, by sprostać gospodarce wyniszczonej działaniami wojennymi w III Rzeszy.
Podjęcie decyzji o produkowaniu uproszczonej kopii tramwaju KSW wynikało z ogromnych strat, jakie poniósł polski przemysł w II wojnie światowej. Produkcję rozpoczęto w roku 1948, lecz z uwagi na brak silników trakcyjnych, początkowo wytwarzano tylko wagony doczepne (typ ND). Wagony silnikowe, oznaczone jako typ „N” zaczęto produkować dopiero rok później. Jego nazwa wywodzi się do słowa „normalizowany” i nie wzięła się bez przyczyny, bowiem konstrukcja i elementy wagonu były zgodne z ówcześnie wprowadzonymi normami. Litera ta stała się później częścią oznaczeń typów tramwajów produkowanych przez Chorzowską Wytwórnię Konstrukcji Stalowych „Konstal”.
Tramwaje typu N i 4N były projektowane jako wagony dwustronne i dwukierunkowe. Posiadały więc drzwi po obu stronach wagonu i stanowiska motorniczego na obu końcach wagonu. Masa własna tych wagonów wynosiła 13,5 tony. Stanowisko motorniczego nie posiadało kabiny, lecz było tylko oddzielone kotarą. Wagon o długości 10,4 metra oparty na dwuosiowych wózkach, wyposażony w dwa silniki o mocy 60kW, które pozwalały na rozpędzenie się do prędkości 55km/h. Na pokładzie mogło podróżować 83 pasażerów, przy czym tylko 12 (16 w typie 4N) miało miejsca siedzące. W praktyce, z uwagi na niewydolność systemu komunikacji miejskiej w tamtym okresie, wagonami tymi podróżowało o wiele więcej pasażerów, którzy stali na różnych wystających elementach zewnętrznych wagonu. Tak zatłoczone tramwaje nazywano potocznie „winogronami”.
Tramwaje typu N i 4N posiadały dwa rodzaje hamulców: elektryczne oraz mechaniczne (klockowe), wyposażono go również w piasecznice – urządzenia, które poprzez pociągnięcie jednej z rączek przez motorniczego, powodowały sypanie piaskiem na główkę szyny. Zwiększało to tarcie i umożliwiało wyprowadzenie kół z poślizgu, co przydawało się zwłaszcza jesienią, gdy na torach leżało dużo mokrych liści.
Wagony N produkowano w latach 1948-1956r., zaś nieco zmodernizowaną wersję 4N w latach 1957-1962r. Pierwsze dostawy do Wrocławia nadeszły w 1956r. MPK otrzymało łącznie 49 fabrycznie nowych wagonów silnikowych i 109 doczepnych. W latach 1956-1962 dostarczono wagony typu 4N i 4ND (doczepne), zaś w latach 1964-1969 do Wrocławia trafiły wagony typu N (57 silnikowych i 105 doczepnych) wycofane z Warszawy, co pozwoliło na stopniowo wycofywanie z eksploatacji przedwojennych tramwajów.
Od połowy lat 60. wagony typu N i 4N zaczęto sukcesywnie modernizować – m.in. poprzez przebudowę na wagony jednokierunkowe. W miejscu likwidowanego stanowiska motorniczego montowano przetwornicę, która zmieniała napięcie z 600V do 40V. Montowano również akumulatory, elektromagnetyczne hamulce szynowe, niezależne reflektory, światła pozycyjne oraz elektryczne dzwonki. Modernizacjom ulegały też drzwi – w miejsce ciężkich pojedynczych montowano rozsuwane drzwi dwuczęściowe, które od 1967r. wyposażano w silniki elektryczne od wiertarek, połączone za pomocą prostego połączenia łańcuchowego. Wiele tramwajów N i 4N poddano jeszcze poważniejszym modernizacjom, np. zmianie wyglądu tramwaju poprzez zastosowanie innej ściany czołowej.
W latach 80., tramwaje typu N i 4N zaczęto wycofywać z eksploatacji, co miało związek z dostawą nowych wagonów 105Na. Ostatecznie wycofano je z ruchu liniowego w roku 1991. We Wrocławiu zachowano kilka wagonów typu N i 4N – jednym z nich jest „Mikołaj”, czyli wagon N o nr 1336, „Enusia”, czyli wagon nr 1444, oraz wagon o nr 1332. Co najmniej jeden wagon przystosowany jako tzw. wagon gospodarczy posiada także MPK Wrocław.
Zdjęcia tramwajów w Fotogalerii Transportnews
Zdjęcia wnętrz tramwajów typu N / 4N w Fotogalerii Transportnews
| Producent: | Konstal | |
| Premiera: | 1948 | |
| Miejsce produkcji: | Chorzów | |
| Pochodne: | Konstal ND, Konstal 4ND | |
| Podobne: | Kriegsstrassenbahnwagen (KSW) | |
| Typ tramwaju: | Jednoczłonowy, wysokopodłogowy dwustronny dwukierunkowy
Jednoczłonowy, wysokopodłogowy jednostronny jednokierunkowy |
|
| Udział‚ niskiej podłogi: | 0% | |
| Długość: | 10 400 mm | |
| Szerokość: | 2160 mm | |
| Wysokość: | 3300 mm | |
| Szerokość toru: | 1435 mm | |
| Masa własna: | 13 500 kg | |
| Układ drzwi: | 1-1
2-2 |
|
| Liczba drzwi: | 2 | |
| Ilość kabin: | 2
1 |
|
| Wysokość podłogi w 1 drzwiach | 735 mm | |
| Wysokość podłogi w 2 drzwiach | 735 mm | |
| Ilość miejsc ogółem | 83 | |
| Ilość miejsc siedzących | 12 | 16 |
| Ilość silników | 2 | |
| Silniki | Crompton, LT-31 | |
| Moc | 60 kW / 81,5 KM | |
| Łączna moc | 120 kW / 163 KM | |
| Typ rozruchu | oporowy | |
| Układ rozruchu | oporowy | |
| Odzysk energii | brak | |
| Hamulce | elektryczny, ręczny (Ackley’a) | |
| Przetwornica | ? | |
| Nastawnik jazdy | korba | |
| Typ | ręczny | |
| Ilość pantografów | 1 | |
| Typ pantografów | OTK-1 | |
| Kabina | brak | |
| Drzwi | przesuwne, otwierane elektrycznie | |
| Klimatyzacja | brak | |
| System Informacji pasażerskiej (SIP) | brak | |
