Jelcz 272 MEX

W powojennych latach jednym z problemów komunikacji miejskiej w miastach był niedobór odpowiedniego taboru autobusowego. Początkowo używano autobusy, które nie sprawdzały się w polskich warunkach, przy ciągle wzrastającej liczbie mieszkańców miast. Autobusy takie jak ZiS-155 nie spełniły żądanych wymagań – były zbyt mało pojemne, ciasne i awaryjne. Potrzebny był nowy autobus – taki, który mógł przewieźć większą liczbę pasażerów.

W 1957 r. rozpoczęto prace nad autobusem Odra A81. Autobus ten bazował na konstrukcji samochodu ciężarowego Żubr A80. Mimo pozytywnych wyników testu, prace nad tym pojazdem zaniechano i podjęto współpracę z Czechosłowacją. Na mocy podpisanego porozumienia między Škodą, a Jelczańskimi Zakładami Samochodowymi, przekazano licencję na produkcję autobusu międzymiastowego Škoda 706 RTO z nadwoziem firmy Karosa z miejscowości Vysoké Mýto. Na dostarczanych przez stronę czeską, kompletnych podwoziach osadzano produkowane na licencji nadwozia.

Na bazie tego modelu powstała miejska wersja tego autobusu, czyli Jelcz 272 MEX, wprowadzona do produkcji seryjnej w 1963 roku.

Konstrukcja Jelcza 272 MEX powstała przez zabudowę autobusowego nadwozia na wydłużonym podwoziu ciężarówki. Podwozie stanowiła rama nośna zbudowana na bazie dwóch podłużnic. Do ramy zamontowano silnik, osie, oraz nadwozie wykonane z zamkniętych i otwartych profili stalowych łączonych ze sobą za pomocą spawania. Poszycie zewnętrzne wykonane jest z blachy stalowej mocowanej do szkieletu za pomocą nitowania. Ściany boczne oraz sufit wnętrza pojazdu wykończone zostały płytami pilśniowymi. Podłoga pokryta została gumą. System ogrzewania oparto na 2 nagrzewnicach – jedną zasilaną ze zbiornika paliwa, oraz nagrzewnicę wodną.

Do wnętrza można było się dostać przez 2 pary szerokich, dwuskrzydłowych drzwi. W autobusie znajdowało się 28 miejsc siedzących i 1 stanowisko dla konduktora, a łącznie autobus mógł zabrać 81 pasażerów. Do napędu zastosowano wysokoprężny, sześciocylindrowy, rzędowy silnik Škoda 706RT o pojemności 11,78 dm³ o mocy maksymalnej 160KM sprzężonej z manualną, 5-biegową niesynchronizowaną skrzynią biegów.

Autobusy te cechował obły kształt, przez który zyskały one nazwę “ogórki”. Charakterystyczny wygląd przodu tworzyła owalna krata wlotu powietrza wraz z dwoma dużymi reflektorami i panoramicznymi, giętymi szybami.

Polskie “ogórki” różniły się od czechosłowackiego pierwowzoru drobnymi szczegółami, m.in. zmienionymi światłami przednimi, inną przednią kratą wlotu powietrza, kloszami lamp wewnętrznych oraz brakiem poprzecznej poręczy przy tylnej szybie.

Jelcz 272MEX i jego międzymiastowy odpowiednik 043 w krótkim czasie stał się podstawowym autobusem na polskich drogach i umożliwił uruchomienie wielu nowych linii. Nie był to jednak autobus nowoczesny. Cechował się wysoko poprowadzoną podłogą, małą przestronnością wnętrza i dość przestarzałą konstrukcją podwozia. Zaletą tego autobusu był fakt produkowania go w dużych ilościach i dostępność części.

Autobusy te relatywnie szybko ulegały zużyciu i wymagały remontów o dużym zakresie prac. Naprawy wykonywały specjalne warsztaty remontowe przy ul. Legnickiej.

Na bazie Jelcza 272MEX powstał również Jelcz 081 – prototypowy autobus zbudowany na podwoziu “ogórka”, lecz oparty o specjalnie zmodyfikowane nadwozie licencyjnego Jelcza-Berlieta PR110U. Pojazd ten miał być sposobem na wizualne unowocześnienie archaicznego autobusu. Zrezygnowano jednak z tego pomysłu, a Jelcz 272MEX były sukcesywnie zastępowane o wiele nowocześniejszymi Jelczami-Berlietami PR110U.

Producent	Jelczańskie Zakłady Samochodowe
Premiera	1974
Miejsce produkcji	Jelcz-Laskowice
Podobne	Jelcz 043
Następca	Jelcz-Berliet PR100, Jelcz-Berliet PR110U
Typ autobusu	Wysokopodłogowy solo klasy MAXI
Długość	10810 mm
Szerokość	2500 mm
Wysokość	3180 mm
Masa własna	8700 kg
Masa całkowita	14400 kg
Układ drzwi	0-2-2
Liczba drzwi	2
Szerokość drzwi	900 mm
Wysokość podłogi w 1 drzwiach	885 mm
Wysokość podłogi w 2 drzwiach	885 mm
Ilość miejsc ogółem	81
Ilość miejsc siedzących	28
Silnik	Škoda 706RT
Moc	160 KM
Skrzynia biegów	?
Ilość biegów	5
Typ	Ręczna, niesynchronizowana
Kabina	brak
Drzwi	Pneumatycznie otwierane do środka